چگونه زنگ زدگی آتشدان را برطرف کنیم؟

آتشدان در بیشتر مواقع از فلز تهیه میشود و زنگ زدگی آتشدان می تواند یک امر کاملا عادی باشد اما بهتر است از آن جلوگیری کنید تا عمر آتشدان شما بیشتر شود.

فلز آهن به دلیل ویژگی‌های خاص و استحکام بالایی که دارد، در اکثر صنایع مورد توجه قرار گرفته و در زندگی روزمره نیز کاربردهای گسترده‌ای دارد. با این حال، مشکل زنگ زدگی این فلز ممکن است کار با آن را پیچیده نماید و در صورت نبود پوشش مناسب، ممکن است در محیط‌های مرطوب دچار خوردگی شود. زنگ زدن فلز آهن به ایجاد لایه‌هایی به رنگ قهوه‌ای یا نارنجی بر روی سطح فلزی منجر می‌شود که باعث از بین رفتن کارایی و استحکام آن می‌گردد.

از این رو، حذف زنگ زدگی از ابزار و وسایل آهنی و فولادی بسیار اهمیت دارد و روش‌های مختلفی برای این کار وجود دارد، که انتخاب هرکدام بستگی به نوع و میزان زنگ زدگی آهن دارد. از جمله روش‌های متداول برای از بین بردن زنگ زدگی می‌توان به روش‌های صنعتی و خانگی اشاره کرد که به اندازه نوع و میزان زنگ زدگی، انتخاب می‌شوند. در این مقاله به معرفی تعدادی از روش‌های کاربردی برای حذف زنگ آهن خواهیم پرداخت.

شاید این مطلب هم برای شما جذاب باشد: روشن کردن میز آتشدان

علت زنگ زدگی آهن چیست؟

علت زنگ زدگی آتشدان اغلب به واکنش آهن با اکسیژن و رطوبت هوا، آب، یا مواد شیمیایی دیگر مانند اسیدها و محیط‌های خشن در معرض فلز است. وقتی آهن با اکسیژن هوا یا آب واکنش نشان می‌دهد، اکسید آهن (رسته) تولید می‌شود که به صورت لایه‌ای بر روی سطح آهن قرار می‌گیرد. این لایه اکسید آهن باعث تغییر رنگ فلز می‌شود و با گذر زمان، زنگ زدگی بیشتری ایجاد می‌شود که ممکن است باعث فرسایش و ضعف فلز شود. در مجموع، واکنش فلز آهن با اکسیژن و رطوبت محیط، باعث تشکیل زنگ زدگی و از بین رفتن کارایی فلز می‌شود.

روش‌های از بین بردن زنگ زدگی آهن

زنگ زدگی آهن در صنایع مختلف به دلیل شرایط محیطی و تماس با مواد شیمیایی رخ می‌دهد. برای برطرف کردن زنگ زدگی، از روش‌های متعددی استفاده می‌شود که در ادامه به معرفی مهم‌ترین آنها می‌پردازیم:

روش‌های صنعتی برای از بین بردن زنگ زدگی آهن

سندبلاست (Sandblasting)

در این روش، ذرات شن یا ماده ساینده با فشار بالا به سطح فلز پرتاب می‌شوند تا زنگ زدگی و سایر آلودگی‌ها از بین بروند. این روش بسیار موثر است و سطح فلز را به خوبی تمیز می‌کند.

شات بلاست (Shot Blasting)

در شات بلاست، از گلوله‌های فلزی کوچک به جای شن استفاده می‌شود. این روش مشابه سندبلاست است اما برای قطعات فلزی بزرگ و سنگین بیشتر کاربرد دارد و علاوه بر تمیز کردن، سطح فلز را تقویت می‌کند.

واترجت (Water Jet)

واترجت با استفاده از آب با فشار بالا، زنگ زدگی و آلودگی‌ها را از سطح فلز پاک می‌کند. این روش به خصوص برای قطعات حساس که نمی‌توان از مواد ساینده استفاده کرد، مناسب است.

لیزر زنی (Laser Cleaning)

در این روش از لیزر برای حذف زنگ زدگی آتشدان استفاده می‌شود. لیزر زنی دقت بالایی دارد و زنگ زدگی را بدون آسیب رساندن به فلز اصلی از بین میبرد.

الکترولیز (Electrolysis) :

این روش شامل غوطه‌ور کردن فلز در محلول الکترولیتی و اعمال جریان الکتریکی برای جدا کردن زنگ زدگی از سطح فلز است. الکترولیز به خصوص برای تمیز کردن قطعات کوچک و پیچیده مفید است.

شاید این مطلب هم برای شما جذاب باشد: متریال مناسب میز آتش هیزمی

روش‌های شیمیایی

اسیدشوئی (Acid Cleaning)

در این روش، از اسیدهای قوی مانند اسید فسفریک یا اسید هیدروکلریک برای حل کردن زنگ زدگی استفاده می‌شود. اسیدشویی به سرعت زنگ زدگی را از بین می‌برد اما نیاز به احتیاط زیادی دارد.

مواد شوینده (Cleaning Agents)

مواد شوینده خاصی وجود دارند که می‌توانند زنگ زدگی را حل کنند. این مواد شوینده حاوی ترکیبات شیمیایی هستند که با زنگ زدگی واکنش نشان داده و آن را از سطح فلز جدا می‌کنند.

روش‌های مکانیکی و سنتی

برس سیمی (Wire Brush)

استفاده از برس سیمی یکی از روش‌های ساده و موثر برای حذف زنگ زدگی سطحی است. با حرکت برس سیمی روی سطح فلز، زنگ زدگی جدا می‌شود.

سنباده (Sanding)

سنباده زدن نیز یکی دیگر از روش‌های مکانیکی برای حذف زنگ زدگی آتشدان است. این روش برای قطعات کوچک و نواحی خاصی از فلز که دچار زنگ زدگی شده‌اند، مناسب است.

روش‌های سنتی

• سرکه سفید

سرکه سفید یک اسید ضعیف است که زنگ زدگی را حل میکند. قطعه فلزی را در سرکه سفید غوطه‌ور کرده و سپس با برس تمیز کنید.

• جوش شیرین

جوش شیرین نیز برای تمیز کردن زنگ زدگی آتشدان استفاده میشود. خمیری از جوش شیرین و آب تهیه کرده و روی زنگ زدگی بمالید، سپس با برس تمیز کنید.

• اسید سیتریک

اسید سیتریک که در لیمو و مرکبات یافت می‌شود، می‌تواند برای حذف زنگ زدگی استفاده شود. قطعه را در محلول اسید سیتریک غوطه‌ور کرده و سپس تمیز کنید.

هر یک از این روش‌ها بسته به نوع قطعه فلزی، میزان زنگ زدگی و دسترسی به تجهیزات و مواد شیمیایی مناسب می‌توانند انتخاب شوند. رعایت نکات ایمنی در هر یک از این روش‌ها بسیار مهم است تا از آسیب به فلز و افراد جلوگیری شود.

شاید این مطلب هم برای شما جذاب باشد: مزایا و معایب میز آتشدان هیزمی

چند راه برای جلوگیری از زنگ زدگی آتشدان

زنگ زدگی استحکام فلزات شما را به خطر می اندازد، آنها را شکننده کرده و طول عمرشان را کوتاه می کند. برای حفظ بهترین ظاهر و دوام فلزات، پیشگیری از زنگ زدگی اهمیت زیادی دارد. به خصوص در هوای آزاد، خطر زنگ زدگی بیشتر است، به خصوص اگر آب و هوا بارانی یا مرطوب باشد. در ادامه، چند روش موثر برای جلوگیری از زنگ زدگی را بررسی می‌کنیم:

• استفاده از پوشش‌های شیمیایی

اولین و در دسترس‌ترین روش برای جلوگیری از زنگ زدگی آتشدان استفاده از مواد شیمیایی مانند «ضد زنگ» در لایه‌های بعدی «رنگ‌های روغنی» است. ابتدا سطح فلز باید کاملاً تمیز و عاری از زنگ زدگی سطحی و گرد و غبار شود و سپس پوشش دهی اعمال گردد.

• گالوانیزه کردن

گالوانیزه کردن از طریق گالوانیزه گرم یا آبکاری الکتریکی انجام می‌شود. در این روش، جسم آهنی یا فولادی در لایه نازکی از فلز روی پوشانده می‌شود. «روی» به عنوان یک فلز قربانی عمل می‌کند و مانع از رسیدن اکسیژن و آب به فلز زیرین می‌شود، بنابراین از زنگ زدگی جلوگیری می‌کند.

• فولاد ضد زنگ

فولاد ضد زنگ یک آلیاژ مقاوم در برابر زنگ زدگی است که حداقل ۱۱ درصد کروم دارد. این کروم یک لایه محافظ از اکسید کروم تشکیل می‌دهد که از زنگ زدگی جلوگیری می‌کند. در صورت آسیب دیدن، این فیلم محافظ دوباره تشکیل می‌شود.

• طراحی مناسب قطعات فلزی

طراحی قطعات باید طوری باشد که هوا آزادانه در اطراف فلز گردش کند. طراحی صحیح می‌تواند نفوذ آب را به حداقل برساند و خطر زنگ زدگی را کاهش دهد. باید از شکاف‌ها و حفره‌ها اجتناب شود و اتصالات فلزی جوش داده شوند. همچنین، سوراخ‌های زهکشی آب باید در نظر گرفته شوند.

• آبی کردن

آبی کردن روشی است که قطعات فولادی در محلولی از نیترات پتاسیم، آب و هیدروکسید سدیم غوطه‌ور می‌شوند. این روش باعث ایجاد مقاومت در برابر خوردگی می‌شود و ظاهر آبی-مشکی به فلز می‌بخشد.

• تعمیر و نگهداری منظم

با تعمیر و نگهداری منظم می‌توان از تشکیل و پیشرفت زنگ زدگی آتشدان جلوگیری کرد. از بین بردن هرگونه زنگی که ایجاد شده است بسیار مهم است. برای مناطق کوچک می‌توان از تیغ استفاده کرد و سطح را با آب گرم و صابون تمیز کرد. سپس، یک پوشش مقاوم در برابر زنگ زدگی اعمال شود.

شاید این مطلب هم برای شما جذاب باشد: وسیله جانبی محبوب برای میز آتشدان

• FOZZ

FOZZ ترکیبی متعادل از اسید فسفریک و سایر مواد شیمیایی است که زنگ زدگی را حل کرده و از زنگ زدن بیشتر جلوگیری می‌کند.

• پوشش پودری

پوشش پودری یک پودر خشک است که به طور یکنواخت روی یک سطح تمیز اعمال می‌شود. سپس جسم گرم می‌شود و پودر به یک فیلم نازک تبدیل می‌شود. این روش با استفاده از فرآیند اسپری الکترواستاتیک انجام می‌شود.

• پوشش ارگانیک

استفاده از یک پوشش آلی مانعی در برابر عناصر خورنده ایجاد می‌کند. پوشش‌های مبتنی بر روغن برای جلوگیری از نفوذ آب و اکسیژن ایده‌آل هستند.

این روش‌ها می‌توانند به طور موثر از زنگ زدگی فلزات جلوگیری کنند و طول عمر و استحکام آنها را افزایش دهند.

زنگ زدگی آتشدان علاوه بر تأثیر منفی بر ظاهر، باعث کاهش عمر مفید و کارایی آن میشود. برای رفع زنگ زدگی آتشدان از روش‌هایی مانند استفاده از برس سیمی، اسیدشویی و محصولات شیمیایی ضد زنگ استفاده میشود. در موارد شدیدتر، روش‌های صنعتی مانند سندبلاست و الکترولیز نیز موثر هستند.

پیشگیری از زنگ زدگی آتشدان با استفاده از رنگ‌های مقاوم، نگهداری در مکان خشک و گالوانیزه کردن امکان‌پذیر است. نگهداری منظم و بررسی دوره‌ای آتشدان، کمک می‌کند تا زنگ زدگی به سرعت برطرف شده و عمر مفید آن افزایش یابد.